ΕΕ και Μ.Βρετανία: ένας περίεργος συγγενής

      Οι σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης και Μεγάλης Βρετανίας τοποθετούνται ήδη στο 1972, όταν η Βρετανία υπέγραψε τη Συνθήκη Προσχώρησης στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες και έγινε μέλος το επόμενο έτος. Παρά το γεγονός βέβαια, ότι καθόλη τη διάρκεια της ευρωπαϊκής συνεργασίας με τo HB, ο τελευταίος υπήρξε ένας περίεργος κι ευρωσκεπτικιστής συγγενής, διεξάγοντας συχνά δημοψηφίσματα για την περαιτέρω σύνδεση καθώς ακόμα για την παραμονή ή αποχώρησή του από την Ένωση, οι σχέσεις ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου διατηρήθηκαν ''ζωντανές'' μέχρι τον Ιανουάριο του 2020, αφού είχε προηγηθεί το 2016 στο εν λόγω κράτος-μέλος, δημοψήφισμα για την παραμονή στην ΕΕ, στο οποίο υπέρ της αποχώρησης ήταν το 52% των βρετανών πολιτών.

      Ιστορικά, η Μεγάλη Βρετανία αποτελεί μία κυρίαρχη δύναμη στη διεθνή σκηνή, η οποία στα 47 χρόνια παραμονής της στην ΕΕ βελτίωσε τη λειτουργία και ενίσχυσε την διεθνή παρουσία και σημασία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ενωσιακών οργάνων, από την ίδρυση τους μέχρι και σήμερα. Ωστόσο η ίδια, έχοντας πάντα υψηλό γόητρο, εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της, μία ιδιαίτερη σχέση με τις ΗΠΑ και ούσα μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, δεν ήταν εξαρχής πρόθυμη σε μία συνεργασία με τις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες και αρνήθηκε μάλιστα, την υπογραφή τη Συνθήκης της Ρώμης το 1957 και τη συνακόλουθη εισαγωγή στην ΕΟΚ. Μάλιστα, από την πρώτη κιόλας στιγμή ένταξης της Βρετανίας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, άρχισαν να δημιουργούνται τριγμοί στις σχέσεις μεταξύ των δύο, αφού ακολούθησαν αμέσως, οι βρετανικές απαιτήσεις για ριζική μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής καθώς και η διαμόρφωση του «μανιφέστο του βρετανικού ευρωσκεπτικισμού» της Θάτσερ, κυρίως μέσα από το περίφημο «λόγο της Μπριζ», στο οποίο η ίδια τάχθηκε κατά της ευρωπαϊκής ενοποίησης, επηρεάζοντας έτσι τη μεταγενέστερη Βρετανία στο ζήτημα της εξόδου της από την ΕΕ. Γι’ αυτό και η άνοδος της κυβέρνησης Ντέβιντ Κάμερον, θαυμαστή της Θάτσερ και των θέσεων της, στη βρετανική ηγεσία υπήρξε απόρροια της επιθυμίας των συντηρητικών, οι οποίοι απαιτούσαν ένα λιγότερο φεντεραλιστικό κίνημα, το οποίο όμως επρόκειτο να αποβεί μοιραίο, αφού σηματοδότησε την εκπλήρωση του «ονείρου» για το Brexit.

     Σήμερα, ύστερα από το δημοψήφισμα και την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για το Brexit, ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο συνεχίζουν να διατηρούν τη συνεργασία τους σε βασικούς τομείς ενδιαφέροντος, η οποία ανάγεται σε τέσσερις συμφωνίες, με βασικότερη εξ αυτών την συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας. Ωστόσο, η πρόθεση για αμοιβαία διατήρηση δεσμών, όσον αφορά τον θεμιτό ανταγωνισμό και το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν φαίνεται να στοχεύει στην επανένταξη της Βρετανίας στην Ένωση. Το σενάριο επανεισδοχής της Βρετανίας, απαιτεί την υιοθέτηση μίας στρατηγικής μεθόδου από πλευράς της, η οποία θα ανοικοδομήσει τις σχέσεις σοβαρά, στοχεύοντας σε μακροπρόθεσμα οφέλη και θα ενεργοποιήσει, ταυτόχρονα, το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ανάπτυξη στενότερων δεσμών, ακόμα και σε σημαντικούς τομείς, όπως είναι η οικονομία. Η σεμνότητα κι η ένδειξη καλής θέλησης, σε συνδυασμό με τον περιορισμό της άγνοιας για το πώς λειτουργεί η ΕΕ, την ενίσχυση των διμερών σχέσεων με όλα τα κράτη-μέλη και την βελτίωση των οικονομικών επιδόσεων, είναι θεμελιώδη στοιχεία που θα συνέβαλαν καθοριστικά στο να επανεξετάσει η ΕΕ το ζήτημα επανένταξης του ΗΒ. Παρά ταύτα ο εν ενεργεία βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, κάνει λόγο για μεν αναδιαμόρφωση των σχέσεων με την Ευρώπη αλλά για απόκλιση δε της πιθανότητας επιστροφής σε αυτήν. Συγκεκριμένα, η Βρετανία παρουσιάζεται πρόθυμη για επαναφορά των σχέσεων, μέσα από την τήρηση των υφιστάμενων συμφωνιών και την επιδίωξη μιας συμφωνίας μετακίνησης των Βρετανών στον ενωσιακό χώρο καθώς και για την αποκατάσταση της διεθνούς εικόνας της μετά το Brexit, ωστόσο έχει ξεκαθαρίσει ταυτόχρονα την μη επιθυμία για επαναπρόσδεση στο «άρμα» της ΕΕ.

      Συμπερασματικά, θα έλεγε κανείς ότι επικρατεί μέχρι και σήμερα ένα συνονθύλευμα απόψεων πάνω στο ζήτημα του Brexit, αν και οι σχέσεις ΕΕ και ΗΒ εξακολοθούν να διατηρούνται σε βασικούς εταιρικούς τομείς, με φιλοδοξία της ΕΕ για περαιτέρω συνεργατικούς δεσμούς με μία από τις πιο ισχυρές δυνάμεις διεθνώς. Ωστόσο, δεν παύει να αποτελεί αναμφίβολο γεγονός ότι το ιστορικό γίγνεσθαι και η πολιτική του ''εμείς και οι υπόλοιποι'', σε συνδυασμό με τον λαϊκισμό και τον εθνικιστικό συντηρητισμό στην πολιτική σκηνή της Βρετανίας, έφεραν τον βρετανικό λαό αντιμέτωπο με το μοιραίο δημοψήφισμα του Brexit, το οποίο σε τελική ανάγνωση αποδείχθηκε μία απόφαση χωρίς πολιτική ορθότητα και θετικές διακυμάνσεις.

Συντάκτης: Μαρία Τρίγγα

Επιμέλεια: Κωνσταντίνα Λουκάνη